هر چیزی که اسمش دفتر بود؛ الزاماً دفتر نیست.

از بعضی‌ دفترها خاطره‌ی خوشی نداریم مثل دفترِ مدرسه، وقتی که خطایی می‌کردیم و ما را به آنجا تبعید می‌کردند و گوشمالی می‌دادند.
بعضی دفترها هم آنقدر بزرگ هستند که نمی‌شود آنها را، یا بهتر بگویم آنجا را خرید، ولی می‌شود داخلشان صف کشید و کارها را انجام داد یا انجام نداد. مثل دفترهای بزرگ و شیک برخی ادارات.
اما طرف صحبت امروز ما دفترهایی هستند که خریدنی هستند و زیر بغلی. از همان‌هایی که وقتی برادر یا خواهر کوچکترمان دور از نگاه ما در یک چشم برهم زدنی، جلدش را می‌کندند و زحمت خطی خطی کردن بیش از 10 صفحه‌اش را در لحظه بر عهده می‌گرفتند.
خوب فکر کنم حدس زدن نمی‌خواهد دیگر
منظورم دفتر مشق و دفتر تمرین است.
خلاصه‌ی تمام بحث زیر این جمله پنهان می‌شود:

” لطفا برای بچه‌های خود، دفتری خوب بخرید”
البته که خوب، همیشه به معنای گران بودن نیست. پس در ادامه با ما باشید تا از ویژگی‌های یک دفتر مشق خوب بیشتر حرف بزنیم:

1ـ رنگ کاغذ سفید باشد. صفحاتش نازک نباشد. یعنی آن طرف کاغذ پیدا نباشد. تا وقتی روی آن می‌نویسیم از طرف دیگر بیرون نزند و در هنگام پاک کردن با پاکن پاره نشوند. (البته کاغذ بر مبنای وزن سنجیده می‌شود. یعنی دو دفتر هم اندازه و هم برگ، دفتری که سنگین‌تر است دارای کاغذ ضخیم‌تر و معمولاً دوام بیشتری هم هست.)

2ـ خط زمینه‌ داشته باشد. ترجیحاً این خطوط آبی رنگ باشد. ضخامت این خطوط از ضخامت نوک مداد کمتر باشد یا حداقل برابر باشد. دفتر مشق‌هایی با خطوط زمینه‌ی کلفت در بازار هستند، انگاری کلمه‌ها قرار است دو با مانع شرکت کنند. خطوط زمینه با رعایت فاصله و هم چنین کم رنگ باشد.

3ـ تعداد صفحات یک دفتر آنقدر مهم است که می‌شود درباره‌اش یک جزوه نوشت و ساعت‌ها حرف زد. (باور ندارید؟ اصلاً فکر می‌کردید می‌شود درباره‌ی یک دفتر مشق این‌قدر حرف زد که ما حالا در اینجا زدیم. خوب به همین دلیل ساده حرفم را باور کنید و گر نه تشویق خواهم شد درباره‌ی تعداد صفحات یک دفتر مشق، یک دفتر را پر کنم.)
دفتر 40 یا 60 برگ باشد. اگر فرزندتان را بابت نخریدن یک دفتر صد برگ از مدرسه اخراج می‌کردند، لطفاً کمی مقاوم باشید و مدرسه‌ی کودکتان را عوض کنید ولی دفتر مشق صد برگ نگیرید. چرا؟
چون به یک ماه نمی‌رسد (خیلی خوشبینانه دو ماه) جلدش پاره می‌شود. لبه‌های دفتر پف می‌کند (‌احساس می‌کنید جنس کاغذ اسفنجی است) گوشه‌ها تا می‌خورد و دفتر باد می‌کند و در نهایت آنقدر ورم شدیدی خواهد کرد که در کیف فرزندتان جا نخواهد شد و مجبورید آنرا در خانه بستری کنید. وزن سنگینی هم دارد که با توجه به این همه کتاب درشتی که کودکان با خود به مدرسه می‌برند. بر روی وزن نهایی کیف مدرسه تاثیرگذار خواهد بود.
لطفاً‌ کودکان خود را به اعمال شاقه‌ از جمله حمل یک دفتر 100 برگ برای شش ماه یا یک سال محکوم نکنید.
از آن طرف دفاتر 40 برگ زود زود تمام می‌شوند. پس شوق خرید یا نوشتن در یک دفتر تازه را در کودکتان همواره روشن نگه‌دارید. و او را از این لذت طبیعی محروم نسازید.
4ـ بعضی ویژگی‌های یک دفتر خوب را عملاً و به مرور درمی‌یابیم. از جمله اینکه حتی می‌شود دفتر را بو کشید که بوی خوبی داشته باشد. از نظر ظاهری شیک، خوش دست و خوش رنگ باشد. (این بخش نسبی است و از هر فرد به فرد دیگری فرق خواهد داشت.)

5ـ دفتری بگیرید که وقتی آن را باز کردید، با کشیدن چند بار کف دست بر روی صفحات آن دفتر کاملاً باز و صاف بشود، تا لازم نباشد هموراه کودکتان دستش را بر وری بخشی از دفتر بگذارد تا هنگام نوشتن دفتر بسته نشود.

6ـ دفاتر سیمی یا فنری که به راحتی می‌توان آن را کاملا باز کرد؛ گزینه‌ی مطلوبی برای خریدن هستند. اگر دفتر سیمی یا فنری گرفتید ( همانی که حلقه‌های فنری در قسمت عطف دفتر دارند.) یک نگاه به فنر و یک نگاه به صفحات دفتر، آن را چند بار باز و بسته کنید ببینید برگهای کاغذ لای هم و زیر فشار فنر جمع و له نمی‌شوند. یعنی تناسب قطر فنر با تعداد صفحات مهم است و در صورت برهم خوردن این تناسب از امتیاز  خوب بودن این نوع دفاتر کسر می‌گردد.

7ـ جلد دفتر نازک نباشد. رنگ روی جلد مثل سفره‌های یکبار مصرف بی‌کیفیت به گونه‌ای نباشد که با چند بار دست کشیدن پاک بشود. ( پاک شدن که مشکل نیست مشکل این است که در طول روز رنگ به انگشت کودک و از آنجا به چشم یا دهان کودک منتقل خواهد شد.)
طرحهای گوناگون و عجیبی همواره بر روی دفاتر موجود است یک دفتر با طرح اژدهایی که کودک هر شب خوابش را می‌بیند و از ترس از خواب می‌پرد؛ گزینه‌ی خوبی برای خرید کردن نسیت.

8ـ داشتن انواع طرح و رنگ و حاشیه‌های پر از انواع گل و جانور در صفحات داخلی دفتر شاید در نگاه اول زیبا و جذاب باشند اما بدانید همین طرح و رنگهای زیادی می‌توانند به عنوان عاملی در جهت حواس پرتی کودکان عمل کنند. بخصوص اگر کودک شما حواسش به راحتی پرت می شود خرید این گونه دفترها را فراموش کنید.

9ـ دفاتر ساده باشند. ما قرار است در این دفتر‌ها مشق بنویسیم و تمرینی انجام بدهیم. لازم نیست داخل صفحات پر از اسم، عنوان، تاریخ، زیر نویس و جملات فلسفی باشد. ساده باشد یعنی چیزی نداشته باشد و این یعنی برای نوشتن همه‌ چیز را دارد. گاهی نداشتن یک چیز ، حسن محسوب می‌گردد.

10ـ دفترهای بزرگ که سایزشان به اندازه‌ی کاغذ آچهار است را نگیرید. (دارای طول 30 سانتی‌متر ) چنین دفترهایی برای نقاشی و خط خطی کردن مناسب است تا مشق نوشتن و انجام تکالیف. ضمناً جا دادن آنها در کیف مساله ساز و لنگر انداختن آنها روی میز مدرسه دعوا ساز خواهد شد.

11ـ یک باره خرید نکنید و یک جین دفتر نخرید که تا آخر سال از شر خرید کردن برهید. دو تا سه دفتر بگیرید، ترجیحا از دو سه مدل. ببینید کدام نوع بهتر جواب می‌دهد، بعداً و در طول سال بروید و از آن نمونه‌ی خوب، برای کودک خود خرید کنید.

12. خرید کردن هم نوعی تمرین یادگیری و در نهایت نوعی آموزش مهارت‌های زندگی است امکانش بود با کودکتان به خرید بروید. تا او هم در این خریدها مشارکت کند و یاد بگیرد.

13. اسم کودکتان را بر روی جلد دفتر و همچنین چند برگ اول دفتر بنویسید.(تا بدون جلد هم بشود تشخیص داد که دفتر متعلق به کیست.)

14. در بازار چند نوع دفتر آماده موجودند مثل دفتر ریاضی و دفتر املا
با هماهنگی آموزگار می توانید برای املا و ریاضی دفاتر مخصوص بگیرید.
کاربست این گونه دفاتر از نظر زمانی به نفع کودکتان خواهند بود بخصوص برای بچه‌هایی که کند نویس هستند خوب است. بخصوص  دفاتر ریاضی چون صورت مساله‌ی کتاب در آنها نوشته شده است و کودک دوباره نویسی ندارد و فقط جواب را خواهد نوشت.

دفاتر تمرین و مشق برای کودکان ابتدایی این ویژگی‌ها را داشته باشند برای همه‌ی ما بهتر است. ما یعنی آموزگاران، پدران و مادران و کودکان.

خوب به پایان این پست رسیدیم دیدید که یک خرید ساده که به چشم هم نمی‌آید چقدر در فرایند یادگیری مؤثر است و می تواند نقش تسهیلگر یا اخلالگر را بر عهده داشته باشد؛
انتخاب با شماست هر چند که مطمئن هستم که دوست دارید استعداد نوشتن کودکانتان را پرورش دهید و می دانید که نوشتن یک فرایند عالی و از جمله مهارتهایی است که کودکان ما بایستی در آن رشد یابند. به همین خاطر کسب تجارب خوشایند و فراهم کردن بستری مناسب برای کسب این تجربه‌های شیرین را فراموش نکنیم.

یک پیشنهاد
دفاتر مشق و املای کودکتان را یک جایی نگهداری کنید. هر چند که امروزه برای نگهداری چنین چیزهایی مکانی در نظر نداریم. حداقل از آنها عکس بگیرید و یا اسکن کنید و بگذارید فرزندانتان چیزی از کودکی خویش داشته باشند.